Watervervuiling
Water: onze belangrijkste grondstof!
Zonder schoon water zou er geen leven op aarde zijn! Dieren en planten op het land hebben water nodig om te drinken, terwijl waterplanten en -dieren er gewoon in leven. Schoon water is ook essentieel voor mensen. Bedenk maar eens hoeveel water je vandaag al hebt gebruikt: om te drinken, naar het toilet te gaan, te douchen, in bad te gaan en nog veel meer. Maar water is ook nodig in producten waar je het het minst verwacht. Er is bijvoorbeeld 1.500 liter water nodig om een stuk rundvlees van 100 gram te produceren en zelfs 8.000 liter voor een spijkerbroek.
Er is veel water op onze planeet, maar het meeste daarvan is zout zeewater (97,5%). Planten, mensen en dieren hebben echter vooral zoet water nodig, en dat hebben we minder in overvloed. Bruikbaar zoet water kan op twee plaatsen gevonden worden. Ten eerste is er het water boven de grond, dat we “oppervlaktewater” noemen en dat te vinden is in rivieren en meren. Ten tweede is er het water onder de grond, dat we “grondwater” noemen. Dit kostbare water kan alleen worden gebruikt als het min of meer schoon is. Maar het probleem is dat oppervlaktewater en grondwater, die beperkt zijn, regelmatig vervuild zijn.
Wat is watervervuiling?
Zuiver, schoon water bestaat uit één stof: H2O. In de natuur vinden we dit niet, omdat water altijd gemengd is met andere stoffen. Dat is maar goed ook, want we kunnen niet eens puur H2O drinken! Water bevat bijna altijd mineralen. Dit zijn kleine stoffen die drinkwater zijn typische smaak geven. Water bevat ook natuurlijke zuurstof, die door vissen wordt gebruikt om onder water te ademen. Andere stoffen die in natuurlijk water voorkomen zijn zand en klei.
Soms worden er echter stoffen in water gevonden die van nature er niet in voorkomen. Denk maar aan olieblikken. Een andere mogelijkheid is dat natuurlijke stoffen in andere hoeveelheden aanwezig zijn dan ze van nature zouden zijn. Natuurlijk afval is hier een voorbeeld van. Wanneer deze stoffen in het water schadelijk zijn voor de planten, dieren en mensen die dat water gebruiken, spreken we van waterverontreiniging.
Als er vervuiling optreedt in oppervlaktewater, kan dat een ramp zijn voor de natuur, met gevolgen voor planten, dieren en mensen. Alle dieren die uit het oppervlaktewater drinken of erin zwemmen lopen gevaar. Als grondwater vervuild is, is dat vooral gevaarlijk voor mensen. Grondwater wordt vaak opgepompt en gebruikt als drinkwater.
Waar komt al die vervuiling vandaan?
Mensen vervuilen het oppervlaktewater op verschillende manieren. Ten eerste gooien mensen dingen in het water. Dan zijn er de riolen, die al het vuile water van onze huizen naar het oppervlaktewater brengen. In België wordt dit vuile water meestal onderweg gereinigd, maar niet altijd. Soms komt het water van onze toiletten gewoon in een beek of rivier terecht! Veel fabrieken lozen hun afvalwater ook op oppervlaktewateren, hoewel het in België meestal vooraf gezuiverd wordt. Tot slot zijn er de landbouwers. Zij gebruiken vaak meststoffen en pesticiden op hun velden. Als het regent, vloeien deze stoffen met de regen mee naar het oppervlaktewater. Grondwater wordt vooral vervuild wanneer fabrieken, auto's en boeren vervuilende stoffen op de grond storten. Deze kunnen dan via de bodem in het grondwater terechtkomen.
We moeten dus heel voorzichtig zijn met al deze gevaarlijke stoffen! Als ze eenmaal in ons oppervlaktewater of grondwater zitten, is het bijna onmogelijk om ze kwijt te raken. Dus lijden we onder de gevolgen en verliezen we ons kostbare schone water, dat zo belangrijk is voor het leven op aarde.
Het meeste water op aarde zout water is (97,5%), terwijl mensen vooral zoet water nodig hebben?
Er zit zuurstof in het water, wat waterdieren gebruiken om te ademen?
Toiletafvalwater soms via de riolering in onze rivieren terechtkomt?
Er elk jaar tussen de 5 en 13 miljoen ton plastic in de oceanen wordt gedumpt?
Soorten vervuiling
De bekendste vorm van watervervuiling is waarschijnlijk plastic. Je hebt waarschijnlijk al plastic zien drijven op het wateroppervlak in een rivier of in zee. Het probleem is dat dit plastic heel lang in onze rivieren en zeeën blijft drijven. En een van de gevolgen is dat dit plastic om de nek of in de maag van waterdieren terechtkomt, waardoor ze stikken of verhongeren. Plastic moet dus altijd in de prullenbak.
Zuurstofbindende stoffen zijn een minder bekende vorm van vervuiling. Dit zijn stoffen zoals suikers, vetten en plantenresten die worden geconsumeerd door kleine dieren in het water. Deze kleine beestjes gebruiken hiervoor veel zuurstof, waardoor vissen en andere waterdieren minder zuurstof hebben. Een paar jaar geleden was de Schelde, een grote Belgische rivier, het slachtoffer van grote vervuiling door zuurstofbindende stoffen. Er dreef een grote plas bietensap in de rivier, waardoor de waterdieren al hun zuurstof kwijtraakten! Het gevolg: bijna alle vissen in een deel van de Schelde stierven.
Dit soort vervuiling is een beetje vreemd. Nutriënten zijn voedingsstoffen voor planten in oppervlaktewater. Als er een paar voedingsstoffen in het water zitten, is dat goed, want dan kunnen planten groeien. Het probleem ontstaat als er te veel voedingsstoffen in het water zitten. Schadelijke algen beginnen dan heel snel te groeien, totdat ze de hele rivier of vijver overnemen. Als dit gebeurt, kan het water er felgroen uitzien en een sterke geur hebben. Als een toverdrank uit een heksenketel!
Er zijn veel andere stoffen die het water kunnen vervuilen, waarvan sommige schadelijk zijn voor de gezondheid van de dieren die erin leven. Een voorbeeld zijn pesticiden, een product dat mensen gebruiken om insecten of onkruid weg te houden van hun planten. Pesticiden kunnen de dieren in het water doden of ziek maken. Dan zijn er nog zware metalen, die in het lichaam van een vis terecht kunnen komen en hem zwakker maken. Als een visser een vis vangt die pesticiden of metalen bevat, zullen mensen die vis eten! Dit is natuurlijk niet gezond. Zware metalen en pesticiden kunnen ook hun weg vinden naar ons grondwater, waardoor ons kraanwater gevaar loopt.
