Milieu-ongelijkheid
De huidige milieu- en klimaatcrisis is ernstig. Er blijft niet veel tijd over om er nog iets aan te doen vooraleer de gevolgen uit de hand lopen. Sterker nog, de gevolgen laten zich nu al voelen, maar niet overal ter wereld even hard. Vaak zijn het degenen die het minst bijdragen aan de problemen die het hardst getroffen worden. De milieumaatregelen die genomen worden, hebben ook niet op iedereen evenveel impact. Er zijn dus erg veel milieu-ongelijkheden en daarover gaan we het hebben in dit dossier.
Wat is milieu-ongelijkheid?
Het milieu is de natuurlijke omgeving om ons heen. Het is de plaats waar jouw eten groeit, waar het water dat je drinkt vandaan komt, de lucht die je inademt en de vijver waar je graag in zwemt. Een gezond milieu is van levensbelang, iedereen heeft het recht om in een gezonde omgeving te leven.
Ongelijkheid is het bestaan van verschillen tussen mensen afhankelijk van hun afkomst, inkomen, huidskleur, cultuur, geslacht, enzovoort. De ene mens heeft meer dan de andere zonder dat de andere daar veel aan kan doen.
Milieu-ongelijkheden zijn dus de verschillen in een gezonde natuurlijke omgeving om ons heen. We gaan drie soorten bespreken: ongelijkheid in wie verantwoordelijk is voor de milieu- en klimaatcrisis, ongelijkheid in wie daar de effecten van voelt en de ongelijkheid in maatregelen die genomen worden om het milieu te beschermen.
De verantwoordelijke
De rijkere industrielanden, zoals België, zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de uitstoot van broeikasgassen en andere milieuschade. Er wordt dan veelal gekeken naar de laatste 200 jaar, maar ook daarvoor gebeurden er al dingen die niet goed zijn voor het milieu zoals grote ontbossingen. De rijkere industrielanden hebben dus de grootste ‘historische schuld’.
Een aantal andere landen zijn dan weer nu erg veel schade aan het aanrichten, zoals China en Brazilië, omdat hun economie zo snel groeit. Andere armere landen, ook wel ontwikkelingslanden genoemd, zouden tot nu toe het minste milieuschade aangericht hebben. Er is dus duidelijk een ongelijke verantwoordelijkheid voor de huidige klimaat- en milieucrisis.
Het slachtoffer
De tweede ongelijkheid die we bespreken is het verschil in impact van milieuproblemen en natuurrampen. Als we zo verder doen, gaat de schade zo groot zijn dat uiteindelijk iedereen de impact zal voelen. Vandaag zijn het echter vooral de ontwikkelingslanden (de armere landen) die getroffen worden. Vuilnis van rijkere landen wordt daar gedumpt, zij krijgen te maken met het grootste aantal natuurrampen en hun ecosystemen gaan het hardst achteruit.
Ook binnen die landen, zijn het ook vooral de armste mensen die het hardst lijden. Zij hebben namelijk geen geld om stevige huizen te bouwen die tegen tornado’s kunnen of moeten de hele dag werken op vuilnisbelden.
De rijkste 10% van de wereld is verantwoordelijk voor de helft van de uitstoot van broeikasgassen.
Tegen 2050 zullen 143 miljoen mensen moeten vluchten door natuurrampen en oorlog door water en voedselschaarste, dat is meer dan 12 keer alle mensen van België!
Maatregelen om energie te besparen hebben de grootste impact op mensen in armoede.
Wil je meer weten?
Er is dus een onevenwicht tussen de verantwoordelijke en het slachtoffer van de klimaat- en milieucrisis van vandaag: degenen die het minst bijgedragen hebben aan de crisis, voelen het hardst de effecten...
Dat is oneerlijk en maakt wereldwijde samenwerking om de crisis op te lossen zo moeilijk. Arme landen vinden namelijk dat zij eerst het recht hebben om hun bevolking uit de armoede te halen vooraleer ze aan het milieu moeten denken. Zij zijn namelijk het minst verantwoordelijk voor de crisis. Langs de andere kant kan het probleem niet opgelost worden als niet iedereen samenwerkt. Dat zorgt voor conflict tussen politici en zwakkere milieumaatregelen.
De milieumaatregelen die genomen worden, zijn vaak moeilijker voor bepaalde groepen. Zo is het bijvoorbeeld verboden in bepaalde steden (bv. Antwerpen en Gent) om met een oude vervuilende auto de stad in te rijden. Maar dit is het moeilijkst voor mensen met weinig inkomen, want zij hebben vaak nog een oude auto en hebben geen geld voor een nieuwe. Of er wordt een extra belasting ingevoerd op benzine waardoor benzine duurder wordt. Maar als je al niet veel centen hebt, is dat erg moeilijk.
Of er wordt een Nationaal Park gemaakt waar mensen niet meer mogen jagen of voedsel verzamelen. Maar voor sommige mensen was dat hun enige bron van voedsel. Ze gaan dus verhongeren door het beschermde natuurpark. Dan gaan mensen protesteren, want die ongelijke impact is oneerlijk. Of ze houden zich helemaal niet aan de maatregels en dat is dan niet goed voor de natuur.
Die mensen hebben op zich geen ongelijk, maar strenge maatregelen zijn wel nodig om uit de milieu- en klimaatcrisis te kunnen komen. Het is dus een moeilijke balans. Het is belangrijk om samen met de mensen die de impact het hardst voelen te zoeken naar een oplossing. Zo kunnen er bijvoorbeeld betere en goedkopere openbaar vervoer opties gecreëerd worden zodat mensen zich nog steeds kunnen verplaatsen, ook al hebben ze niet veel geld. Of er kan gekeken worden met de lokale bevolking om op een andere manier geld te verdienen, door bijvoorbeeld toeristen rond te leiden in het Nationaal Park.
Dat is ook waar WWF nu op focust: op het zoeken naar rechtvaardige milieu-oplossingen. Oplossingen die ambitieus zijn om de milieu- en klimaatcrisis aan te pakken, maar die ook rekening houdt met de rechten van de mensen die de impact zullen voelen. Zo vergroten we ongelijkheid tussen mensen niet door onze milieu-oplossingen. Sterker nog, we krijgen zo meer mensen enthousiast voor het natuurbehoud verhaal!
